Çocuklarda İshal ve Kusma
İshal kısaca sulu dışkı yapmak demektir. İshal genellikle aniden başlar ve dışkı sayısında artma (günde 3 kezden fazla) ile kendini gösterir. Çocukluk çağında en sık 0-5 yaş döneminde ishal görülür. İshal ve kusmanın birçok nedeni vardır. Sadece yemiş olduğu gıdalardan olabileceği gibi çoğunun nedeni virüslerdir. En önemlisi de ‘rotavirüs’ dür. Özellikle kusma ve ishalin birlikte olduğu ve çocukların hızlı bir şekilde halsizleştiği durumlarda rotavirüs aklımıza gelen ilk etkendir.
İshal belirtileri, rahatsızlığın şiddetine göre sıralanmaktadır. Buna göre en sık görülen ishal belirtileri şöyledir; sıvı dışkılama, acil dışkılama isteği, fazla dışkılama, susuzluk, bulantı ve kusma, ateş yüksekliği, halsizlik, karın ağrısı. Yaz aylarında ortaya çıkan bakteriyel enfeksiyonlar genellikle; ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikayetleriyle ortaya çıkmaktadır. Vücuttaki ateş bazen 39 derecenin üzerine çıkabilmektedir. Bu dönemde çocuklar için asıl tehlikeli olan durum, ishal ve kusmadır. İshal ile birlikte kusma, vücutta ciddi oranda sıvı kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle ailelerin, çocuklarındaki ishal ve kusmanın şiddetine dikkat etmesi çok önemlidir. İshale kusma eşlik ettiğinde, çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudundaki gerekli sıvı miktarı da dengelenemez. Önlem alınmadığında ise vücuttan fazla miktarda sıvı kaybı ile birlikte akut böbrek yetmezliğine yol açabilecek ciddi tablolar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple çocuklara bol su ve ayran, meyve suyu(taze sıkılmış) gibi içecekler verilerek kaybedilen sıvının tekrar alınması sağlanmalıdır.
İshali olan çocuğa bol su ve sıvı besinler verilmelidir. Çocuğun ishal sırasında uygun besinlerle beslenmesi belirtileri de azaltacaktır. Aşırı kusma veya bilinç kaybı yoksa çocuk muhakkak beslenmelidir. Çocuğa kaynamış su, açık çay, tuzlu ayran, meyve suyu(taze sıkılmış), yoğurtlu pirinç çorbası verilebilir. Bebek anne sütü alıyorsa anne sütünün enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisinden dolayı emzirilmelidir. Bebek inek sütü ile besleniyorsa, süt ilk 2 gün yarı yarıya sulandırılarak verilmelidir. Bebek ek besinlere başlamışsa pirinç lapası, patates püresi, potasyumdan zengin meyve suları, ayran, yağsız et, acısız tarhana çorbası verilebilir. Şeker ve şekerli yiyecekler verilmemelidir. Pirinç içeriğindeki su tutucu özelliği olan glisinden dolayı dışkı sayısını azaltacaktır. İshal süresince çocuğa çiğ sebze ve meyve, besin değeri olmayan çok sulu çorbalar, kepekli tahıllar, kepekli ekmek, acılı yiyecekler, yağ içeriği yüksek besinler verilmemelidir. Besinler 3-4 saatte bir, zorlanmadan ve iyi pişmiş olarak verilmelidir.
Çocuk Sağlığı Hastalıkları Uzmanı
Uzm. Dr. Celil UYSAL